Służewiec jest częścią warszawskiej dzielnicy Mokotów. Granicę tej poddzielnicy określają ulice: Woronicza, Wołoska, Obrzeżna, Bokserska oraz linia kolejowa Warszawa-Kraków. Służewiec stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych fragmentów Warszawy, ponieważ jest miejscem pracy kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców miasta. Jest największym centrum biznesowym w Polsce, oferującym ponad milion metrów kwadratowych powierzchni biurowej, czyli 1/5 zasobu całej Warszawy. Jednak, funkcja biurowa jest na Służewcu stosunkowo nowa, ponieważ zaczęła powstawać w latach 90-tych, a szczyt rozwoju osiągnęła w latach 2008-2009, kiedy powstawało najwięcej inwestycji. Wcześniej Służewiec był kreowany jako nowe zagłębie przemysłu, czyli, tzw. Południowa Dzielnica Przemysłowo-Składowa. Dowiedz się, jak wyglądały przemiany przestrzeni na Służewcu. Poznaj najbardziej charakterystyczne inwestycje zlokalizowane w biurowym centrum na Mokotowie.
HISTORIA SŁUŻEWCA
Służewiec powstał w XV wieku jako wieś na prawie chełmińskim, a pod koniec XVI wieku został wsią szlachecką. W 1925 roku Towarzystwo Zachęty do Hodowli Koni w Polsce zakupiło grunt na Służewcu o powierzchni około 150 hektarów. Wówczas, w Warszawie istniał tor wyścigów konnych zlokalizowany przy ulicy Polnej i stanowił część parku Pole Mokotowskie. W latach 1932-1939 na terenach zakupionych przez Towarzystwo Zachęty powstawał nowy tor wyścigowy, który miał docelowo zastąpić ten zlokalizowany na Polu Mokotowskim. Autorem projektu był warszawski architekt – Zygmunt Plater-Zyberk we współpracy z największymi, warszawskimi architektami lat 30-tych. Kompleks składał się z toru wyścigowego oraz trybun w stylu funkcjonalistycznym z charakterystycznymi dla modernizmu nawiązaniami do okrętów. Ponadto, posiadał pełne zaplecze techniczne, m.in.: stajnie, mieszkania dla pracowników oraz pomieszczenia gospodarcze. Służewiec został przyłączony do Warszawy w końcowej fazie budowy Toru, czyli w 1938 roku. Tor Wyścigów Konnych Służewiec został wpisany do rejestru zabytków. Jego nazwa funkcjonuje do dziś, pomimo tego, że administracyjnie nie leży już na Służewcu, a w granicach dzielnicy Ursynów.
W 1951 roku została wydana decyzja rządu o budowie ośrodka przemysłowego na Służewcu. W tym samym czasie powstawały ośrodki przemysłowe na Woli, na Kamionku i Żeraniu. Projekt Służewca Przemysłowego zakładał budowę 60 fabryk i zakładów przemysłowych oraz osiedla mieszkaniowego dla 26 tysięcy mieszkańców. Zabudowa mieszkaniowa na Służewcu była uznawana za eksperymentalną, ponieważ były to jedne z pierwszych budynków w Polsce z, tzw. wielkiej płyty. Prace nad realizacją koncepcji zaczęły się w 1952 roku.
Służewiec funkcjonował jako ośrodek przemysłu od lat 50-tych do 90-tych. Wraz ze zmianą ustroju w Polsce, zabudowa przemysłowa na Służewcu zaczęła być sukcesywnie wyburzana. Mimo, że Służewiec obecnie nie jest już związany z przemysłem, w dalszym ciągu bywa nazywany Służewcem Przemysłowym.
Najbardziej charakterystyczne zakłady przemysłowe na Służewcu
Zakłady Maszyn i Urządzeń Technologicznych Unitra-Unima
Zakłady Unima były zlokalizowane przy ulicy Domaniewskiej 42/44, gdzie obecnie znajduje się kompleks biurowy Platinium Business Park. Powstały w 1956 roku i były to jedne z pierwszych zakładów przemysłowych na Służewcu. Działalność zakładów Unima obejmowała produkcję urządzeń wykorzystywanych w, m.in.: medycynie, produkcji chemicznej, optyce oraz mechanice. W latach 70-tych zakłady Unima zostały włączone do Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego UNITRA (stąd nazwa Unitra-Unima), a po latach do Zjednoczenia POLAM.
Fabryka Półprzewodników „Tewa” – później Naukowo-Produkcyjne Centrum Półprzewodników Unitra-CEMI
Fabryka Półprzewodników „Tewa” powstała w 1958 roku przy ulicy Wołoskiej 5. W jej miejscu obecnie zlokalizowany jest Taurus, czyli jeden z budynków kompleksu biurowego Empark Mokotów Business Park. Była to fabryka produkująca elementy półprzewodnikowe. W 1970 roku fabryka „Tewa” została włączona do Naukowo-Produkcyjnego Centrum Półprzewodników Unitra-CEMI. Zakłady zostały powiększone o dodatkowe budynki, w których znajdowała się, m.in.: linia produkcji tranzystorów mocy. W fabrykach CEMI produkowano, również mikroprocesory oraz pamięć do PC. Centrum funkcjonowało do 1994 roku.
Zakłady Urządzeń Dźwigowych „ZREMB”
Przedsiębiorstwo Urządzeń Dźwigowych otworzyło fabrykę na Służewcu w latach 1955-1956. W późniejszym czasie przedsiębiorstwo zostało włączone do Zjednoczenia Mechanizacji Budownictwa i zostało przemianowane na Zakłady Urządzeń Dźwigowych „ZREMB”. Budynek zakładu znajdował się przy ulicy Postępu 12 i działał w tym miejscu do 2015 roku. Został wyburzony i obecnie na tym terenie powstać ma zabudowa biurowa i mieszkaniowa. Zakłady „ZREMB” do lat 90-tych miały monopol na rynku w produkcji wind. Kompleks przy Postępu 12 posiadał budynek biurowy, hale magazynowe oraz wieżę do testów wind.
Fabryka Podzespołów Radiowych „Elwa”
Fabryka „Elwa” powstała w 1957 roku przy ulicy Wynalazek 3 i funkcjonowała w tym miejscu do 1998 roku. Budynek nie został wyburzony, obecnie znajduje się tam Urząd Skarbowy Warszawa Ursynów. Zakłady „Elwa” powstały jako oddział Zakładów Radiowych im. Marcina Kasprzaka, które były zlokalizowane na Woli, w pobliżu obecnego Ronda Daszyńskiego. Po 5 latach istnienia, czyli w 1957 roku, „Elwa” została przeniesiona na Służewiec. Budynek, w którym umiejscowiono fabrykę początkowo miał być przeznaczony pod działalność baru mlecznego.
Zakłady Ceramiki Radiowej „CERAD”
Zakłady Ceramiki Radiowej „CERAD” funkcjonowały w latach 1955-1985 przy ulicy Kłobuckiej 3 (obecnie Ursynów). Zakłady „CERAD” odegrały dużą rolę w rozwoju polskiej elektroniki. Zajmowały się głównie produkcją wyrobów dla przemysłu teletechnicznego oraz elektronicznego. Zakład był niezwykle nowoczesny jak na tamte czasy, przez co wielu studentów wyższych szkół technicznych chciało odbywać praktyki zawodowe właśnie w Zakładach Ceramiki Radiowej „CERAD”.
CENTRUM BIZNESOWE NA SŁUŻEWCU
Po zmianie ustroju, przemysł został wyparty z Służewca przez zabudowę biurową. Pierwszym biurowcem na Służewcu był Curtis Plaza, który powstał w 1992 roku przy ulicy Wołoskiej 18. Do tego czasu większość budynków biurowych lokalizowano w centrum miasta lub jego okolicach, a biurowce w innych częściach miasta stanowiły rzadkość. W 1996 roku na terenie położonym przy ulicy Wołoskiej, naprzeciwko Curtis Plaza, rozpoczęła się budowa największego kompleksu biurowego w Polsce – Empark Mokotów Business Park. Miało to duży wpływ na rozwój funkcji biurowej na Służewcu. Nowoczesne rozwiązania technologiczne oraz niespotykana w tamtych czasach architektura obiektów przyciągała wielu najemców, tym samym tworząc popyt na powierzchnie biurową w tej lokalizacji.
Na Służewcu powstawało coraz więcej biurowców, jednak nie przewidziano jak bardzo funkcja biurowa na tym terenie się rozwinie. Z tego powodu nie została stworzona odpowiednia infrastruktura komunikacyjna, która mogłaby obsłużyć nową dzielnicę biznesową Warszawy. Obecnie Służewiec posiada linie tramwajową, która dojeżdża do stacji metra Wierzbno oraz linie autobusowe, dojeżdżające do stacji metra Wilanowska. Dużo osób pracujących na Służewcu decyduje się na dojazd do pracy samochodem. Wyzwaniem dla urbanistów jest poprawienie obecnej sytuacji, związanej ze zbyt dużym natężeniem ruchu, a co za tym idzie korkami. W 2018 roku na Służewcu powstały nowe ścieżki rowerowe. Tego typu usprawnienia infrastruktury komunikacyjnej Służewca wpływają pozytywnie na komfort poruszania się po tej dzielnicy. Jednak, idealnym scenariuszem, który mógłby znacząco poprawić dostępność komunikacyjną Służewca jest doprowadzenie do tego miejsca metra, poprzez rozbudowę I linii.
Przykładowe inwestycje na Służewcu
Empark Mokotów Business Park
Empark Mokotów Business Park to największy kompleks biurowy w Polsce. Składa się z 9 biurowców: Neptun, Galaxy, Mars, Jupiter, Sirius, Mercury, Saturn, Orion i Taurus. Kompleks zlokalizowany jest w kwartale ulic: Domaniewska, Postępu i Wołoska. Budowa kompleksu rozpoczęła się w 1996 roku, a już rok później powstały pierwsze budynki. Pierwsze dwa obiekty były przebudowanymi budynkami dawnych zakładów przemysłowych. Pierwszym biurowcem zbudowanym od podstaw był Saturn. Obecnie kompleks oferuje ponad 100 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni biurowej, co stanowi 10% dostępnej na Służewcu powierzchni.
Adgar Plaza
Adgar Plaza to kompleks biurowy złożony z trzech budynków: Adgar Plaza A, B oraz One, zlokalizowany przy ulicy Postępu. Kompleks Adgar Plaza powstawał w latach 2006-2010, czyli w czasie największego rozwoju funkcji biurowej na Służewcu. Biurowiec Adgar Plaza One powstał w 2000 roku, jednak w 2011 przeszedł gruntowny remont i jest uznawany za część kompleksu. Budynki oferują ponad 55 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni biurowej. W budynku Adgar Plaza One poza tradycyjnymi biurami, istnieje również możliwość wynajmu biur serwisowanych oraz miejsca w przestrzeniach coworkingowych. Wszystkie trzy budynki posiadają certyfikację ekologiczną w systemie LEED.
Platinium Business Park
Kompleks biurowy Platinium Business Park zlokalizowany u zbiegu ulic Domaniewskiej i Wołoskiej złożony jest z pięciu budynków biurowych. Powstawał w latach 2006-2012. Łącznie oferuje prawie 55 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni biurowej. Inwestycje wyróżniają niezwykle atrakcyjne przestrzenie publiczne. W centrum kompleksu zlokalizowane jest jeziorko, które pełni nie tylko rolę estetyczną, ale jest również zbiornikiem retencyjnym. Wokół jeziorka zaprojektowany został park ze strefą relaksu. Ponadto, zabudowa kompleksu, również została zaprojektowana z wykorzystaniem proekologicznych rozwiązań, dzięki czemu wszystkie budynki otrzymały certyfikat ekologiczny LEED.
Przy Rondzie Daszyńskiego na Woli tworzy się obecnie drugie centrum biznesowe Warszawy. Od lat 50-tych, zarówno, Służewiec, jak i Wola stanowiły ośrodki przemysłowe. Dwie największe dzielnice biznesowe stolicy mają zbliżone tło historyczne. Obecnie na Służewcu planowane są realizację nowych inwestycji, w większości mieszkaniowych. Planiści i deweloperzy próbują różnicować funkcję w tej dzielnicy, aby zmniejszyć problem wyludniania się Służewca w godzinach wieczornych. Służewiec stanowi ważne miejsce na mapie Warszawy i z ciekawością obserwujemy kolejne przemiany tej dzielnicy.
